De accountant en het opstellen van de jaarrekening: een essentieel proces voor elke onderneming

Geplaatst op 04-04-2025

Categorie: Financieel

Voor elke onderneming, groot of klein, is de jaarrekening een belangrijk document. Het biedt inzicht in de financiële situatie van een bedrijf over een afgesloten boekjaar. Niet alleen voor de ondernemer zelf, maar ook voor banken, aandeelhouders, investeerders en de Belastingdienst is de jaarrekening van grote waarde. In dit proces speelt de accountant een centrale rol. Maar wat doet een accountant precies bij het opstellen van de jaarrekening, en waarom is dit zo belangrijk?

Wat is een jaarrekening?

De jaarrekening is een overzicht van de financiële prestaties van een onderneming in een boekjaar. De basis van elke jaarrekening bestaat uit de balans, de winst- en verliesrekening (resultatenrekening) en de toelichting daarop. Grotere bedrijven zijn bovendien verplicht om ook een kasstroomoverzicht en een bestuursverslag op te nemen. De jaarrekening geeft antwoord op vragen als: is het bedrijf winstgevend, hoeveel schulden zijn er, wat is het eigen vermogen, en hoe zijn de inkomsten en uitgaven opgebouwd?

Voor bepaalde rechtsvormen, zoals bv’s en nv’s, is het wettelijk verplicht om jaarlijks een jaarrekening op te stellen en te deponeren bij de Kamer van Koophandel. Voor kleinere bedrijven gelden versoepelde regels, maar ook zij moeten hun financiële gegevens op orde hebben.

De rol van de accountant

Een accountant is een financieel expert die controleert, samenstelt of beoordeelt of de jaarrekening van een onderneming klopt en voldoet aan de geldende wet- en regelgeving. Er zijn verschillende soorten accountants, zoals de AA-accountant (vooral actief in het mkb) en de RA-accountant (meestal werkzaam voor grotere bedrijven en controleopdrachten).

Bij grotere ondernemingen is een accountantscontrole verplicht. De accountant controleert dan de jaarrekening op juistheid en betrouwbaarheid. Als alles klopt, verstrekt de accountant een goedkeuringsverklaring. Dit geeft derden zoals aandeelhouders en financiers vertrouwen in de gepubliceerde cijfers.

Voor kleinere bedrijven is een controleverklaring meestal niet verplicht, maar het is wel mogelijk om een accountant in te schakelen voor het opstellen of beoordelen van de jaarrekening. In dat geval spreekt men van een samenstellingsverklaring of beoordelingsverklaring, afhankelijk van de diepgang van de werkzaamheden.

Samenstellen van de jaarrekening

Bij het samenstellen van de jaarrekening verzamelt de accountant alle relevante financiële gegevens van het boekjaar. Dit betreft onder meer:

• De grootboekadministratie

• Inkoop- en verkoopfacturen

• Banktransacties

• Loonadministratie

• Inventarisgegevens

• Vorderingen en schulden

Op basis hiervan stelt de accountant de balans en resultatenrekening op, inclusief een toelichting op posten zoals afschrijvingen, voorzieningen en fiscale regelingen. Ook wordt gecheckt of alle boekingen correct zijn verwerkt en of de regels van het Burgerlijk Wetboek en de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving (RJ) zijn gevolgd.

Daarnaast adviseert de accountant vaak over fiscale optimalisatie, reserveringen, dividenduitkeringen en mogelijke risico’s. Hij of zij denkt dus verder dan alleen de cijfers, en fungeert vaak als strategisch klankbord voor de ondernemer.

Belang van een correcte jaarrekening

Een goed opgestelde jaarrekening is essentieel voor de continuïteit van de onderneming. Het biedt helder inzicht in de financiële gezondheid en vormt een basis voor belangrijke beslissingen, zoals investeringen, financiering of bedrijfsverkoop. Bovendien kan een foutieve of onvolledige jaarrekening leiden tot fiscale boetes, juridische risico’s of verlies van vertrouwen bij stakeholders.

Voor externe partijen zoals banken is de jaarrekening vaak een vereiste bij het aanvragen van krediet. Ook de Belastingdienst gebruikt de jaarrekening als controle-instrument voor de ingediende aangiften.

Conclusie

Het opstellen van een jaarrekening is meer dan een administratieve verplichting; het is een belangrijk hulpmiddel voor inzicht, verantwoording en groei. De accountant speelt hierin een sleutelrol, van samenstellen en controleren tot adviseren en signaleren. Door samen te werken met een deskundige accountant kunnen ondernemers rekenen op betrouwbare cijfers en een stevige basis voor toekomstig succes.